Odchylenia od cen ewidencyjnych
Przedsiębiorstwo może w ciągu roku stosować do wyceny bieżącej materiałów różne kategorie cen: zakupu, nabycia, stałe ceny ewidencyjne lub metodę szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen (kosztów). Cena zakupu to ta, którą musi zapłacić nabywca za dostarczone mu materiały bez naliczonego podatku VAT. Na dzień bilansowy zapasy materiałów i towarów należy wycenić według ich wartości wynikającej z ewidencji, nie doprowadzając wartości tych składników do cen sprzedaży netto. Sposoby ewidencji towarów są zależne od stosowanej polityki rachunkowości jednostki. Mogą być wyceniane według stałych wartości ewidencyjnych lub ceny rynkowej – nabycia lub zakupu. Różnice pomiędzy ceną przyjętą w ewidencji a rzeczywistą ceną rynkową nazywane są odchyleniem od cen ewidencyjnych.
Czym jest odchylenie od cen ewidencyjnych?
Odchylenie od cen ewidencyjnych jest to skutek tego, że ceny rzeczywiste, które zmieniają się na przestrzeni okresu, różnią się od przyjętych cen ewidencyjnych. OCE mogą dotyczyć, magazynowanych w przedsiębiorstwie materiałów. Wyróżnia się dwa typy odchyleń od cen ewidencyjnych:
odchylenia debetowe, czyli dodatnie. Występują w sytuacji, gdy wartość produktów w cenach ewidencyjnych jest niższa od rzeczywistych kosztów ich wytworzenia oraz w sytuacji, gdy nastąpi obniżenie cen ewidencyjnych produktów, które obowiązywały dotychczas.,
odchylenia kredytowe, czyli ujemne. Występują w sytuacji, gdy wartość produktów jest wyższa od rzeczywistych kosztów ich wytworzenia, oraz w sytuacji, gdy nastąpi podwyższenie cen ewidencyjnych produktów, które obowiązywały dotychczas.
Cena ewidencyjna
Cena ewidencyjna to cena składnika majątku, jaki przedsiębiorstwo nabyło lub samodzielnie wytworzyło. Stała cena ewidencyjna, przyjęta do wartościowej ewidencji zapasów, w zależności od rodzaju majątku może być ustalona na poziomie np. przeciętnej ceny nabycia (dla materiałów), planowanego kosztu wytworzenia (dla produktów), przewidywalnej ceny sprzedaży netto lub brutto (dla towarów). Stałe ceny ewidencyjne ustala się zwykle na poziomie planowanych cen lub na poziomie cen, które występują najczęściej w danym okresie.
Cena nabycia
Rzeczywista cena nabycia, obejmuje cenę zakupu materiałów powiększoną o koszty zakupu i pomniejszoną o ewentualne rabaty lub opusty. Kosztami zakupu mogą być koszty transportu, koszty ubezpieczenia, koszty załadunku i wyładunku, inne uzasadnione koszty bezpośrednio związane z zakupem materiałów.
Cena zakupu
Cena zakupu to kwota, która należy się sprzedającemu bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym, a obniżona o rabaty i inne podobne obniżenia i odzyski. Towary można wyceniać w cenie zakupu tylko wtedy, gdy nie zniekształca to wartości towarów, ani wyniku finansowego jednostki. Stosując wycenę towarów w cenach zakupu koszty transportu, ubezpieczenia, załadunku, wyładunku odpisuje się bezpośrednio w ciężar kosztów działalności operacyjnej. Cena zakupu i cena nabycia są cenami zmiennymi, które podlegają ciągłym wahaniom rynkowym. Podmioty prowadzące gospodarkę magazynową, z uwagi na trudność wyceny kosztów i przychodów materiałów w oparciu o ceny rzeczywiste (zmienne), często stosują ceny ewidencyjne, będące cenami stałymi. Ceny ewidencyjne ustalane są na podstawie rzeczywistych cen zakupu, nabycia lub wytworzenia i obowiązują w danym okresie sprawozdawczym (np. miesiąc, kwartał).
