Jakie funkcje pełni pieniądz?
Krótka historia pieniądza
W kulturach pierwotnych pieniądz w dzisiejszym rozumieniu nie istniał. Podstawowym sposobem nabywania dóbr była barter, czyli wymiana. Taka wymiana jednak rzadko mogła być sprawiedliwa, gdyż trudno znaleźć dwa przedmioty posiadające taką samą wartość. Z czasem pojawiły się więc kruszce nieszlachetne, takie jak: brąz, miedź czy żelazo, a później szlachetne, jak srebro i złoto, które odznaczały się dużą trwałością i posiadały określoną wartość, stały się więc formą pieniądza. Od tamtego czasu właśnie wykształciło się pojęcie „pieniądza”. Z czasem jednak także i metale były uciążliwe. Ich wymiary nie zawsze były takie same, sztabki metali szlachetnych były duże i ciężkie. Zaczęto więc rozdrabniać metale na kawałki w postaci kulek, z czasem wybijano na nich pieczęcie władców. Z biegiem lat ograniczono bicie metali jako pieniądza tylko do srebra i złota, a kulki z tych metali i podobiznami władców były pierwowzorem dla monet. Z uwagi na fakt, że wytwarzanie pieniądza ze złota i srebra było kosztowne, a ilość surowca niewystarczająca do ciągle rosnącego zapotrzebowania, ludzie zaczęli zostawiać swoje pieniądze u złotników, w zamian zyskując kwit depozytowy, którym mogli się rozliczać. Kwity jednak coraz częściej nie miały pokrycia w złocie czy srebrze. Ustalono bank, który miał emitować banknoty, co ukróciło chaos związany z rozliczeniami.
Jakie są podstawowe rodzaje pieniądza?
pieniądz zdawkowy, forma pieniądza w postaci gotówki lub monet charakteryzująca się dużym stopniem płynności, ponieważ może być rozdysponowana w każdej chwili. Do pieniądza zdawkowego można zaliczyć pieniądz metalowy, tj. monety oraz pieniądz papierowy, tj. banknoty;
pieniądz rozrachunkowy, czyli bezgotówkowy. Do tego rodzaju zaliczamy: czeki, weksle, obligacje, bony, pieniądz bankowy, pieniądz elektroniczny oraz karty kredytowe;
pieniądz międzynarodowy.
Funkcje ekonomiczne pieniądza
funkcja transakcyjna
Oznacza, że pieniądz jest powszechnym środkiem wymiany w transakcjach. Każdy, kto sprzedaje towary lub usługi, przyjmuje za nie pieniądze, wiedząc o tym, że będzie mógł za nie nabyć inne towary lub usługi.
funkcja obrachunkowa
Pieniądz stanowi miernik wartości, dzięki któremu można określić wartość innych towarów, ponieważ jest powszechnym ekwiwalentem. Cena za towar wyraża wartość towarów lub usług, a ich wyrażenie wiąże się z siłą nabywczą pieniądza.
funkcja płatnicza
Pieniądz stanowi powszechny środek płatniczy. Zapłata nie musi następować natychmiastowo po dostawie towaru. Kupujący i sprzedawca każdorazowo umawiają się co do terminu zapłaty należności za towar lub usługę. Na odbiorcę zostaje więc nałożone zobowiązanie wobec dostawcy, które w terminie późniejszym będzie wyrównywane. Pieniądz jest też środkiem płatniczym przy regulowaniu zobowiązań, takich jak: podatki, raty kredytów czy opłaty. Wraz z rozwojem gospodarczym funkcja pieniądza stale wzrasta.
funkcja tezauryzacyjna
Funkcję tę pieniądz spełnia wówczas, gdy środki pieniężne ze sprzedaży towarów lub usług nie są przeznaczane na zakup innych towarów lub usług, ale pozostają przechowywane. By funkcja ta pełniona była prawidłowo, musi przeważać przekonanie, że siła nabywcza pieniądza w trakcie jego przechowywania nie zmniejszy się znacząco.
Funkcje społeczne pieniądza
funkcja behawioralna
Z uwagi na stale rosnącą wartość pieniądza jego posiadanie lub brak determinuje określone zachowania. Ilość posiadanych pieniędzy znacząco wpływa na decyzje życiowe, na zachowania konsumenckie, na styl życia czy nawet sposób myślenia.
funkcja motywacyjna
Chęć posiadania pieniędzy motywuje ludzi do podejmowania działań, które w konsekwencji prowadzą do posiadania pieniędzy. Jednakowoż, podejmowanie działań może mieć dwojaki charakter, ponieważ mogą to być zarówno takie przedsięwzięcia, jak podjęcie pracy za odpowiednim wynagrodzeniem, ale i takie, jak bezprawne działania prowadzące do szybkiego wzbogacenia się.
funkcja informacyjna
Pieniądze są też informacją o sytuacji ekonomicznej danego państwa, a wykonanie oraz materiał gotówki świadczy o kulturze danego społeczeństwa.
funkcja dezintegracyjna
Pieniądz wpływa też na rozpad konkretnych struktur społecznych i tworzenie się nowych. Dążenie do posiadania pieniędzy jest źródłem ogromnych różnic w posiadanym majątku między ludźmi. Widoczny jest dysonans w poziomie życia w zależności od ilości posiadanych pieniędzy. Ponadto chęć ich posiadania doprowadza do rozwoju przestępczości.
funkcja integrująco-instytucjonalna
Pieniądze wpływają na powstawanie stosunków między ludźmi, poprzez nie powstają instytucje służące zaspokajaniu potrzeb obywateli.
