Zbieg tytułów ubezpieczeń. Kiedy składki są obowiązkowe, a kiedy dobrowolne?
Istnieją różne tytuły do ubezpieczeń - wykonywanie umowy o pracę, umowy-zlecenia, prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, pobieranie zasiłku macierzyńskiego czy przebywanie na urlopie wychowawczym. Zdarzają się sytuacje, kiedy jedna osoba wykazuje kilka takich tytułów, mówimy wtedy o zbiegu tytułów ubezpieczeń. Czy składki są wówczas pobierane wielokrotnie? Okazuje się, że to zależy między innymi od rodzaju konkretnego tytułu, wysokości zarobków i od rodzaju ubezpieczenia: emerytalnego, rentowego, chorobowego czy wypadkowego.
Zasady ubezpieczeń przy umowie o pracę
Osoba, która pracuje na podstawie umowy o pracę, pobiera co najmniej minimalne wynagrodzenie i jednocześnie wykonuje umowę-zlecenie lub równoważną albo prowadzi działalność gospodarczą, opłaca obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tylko ze stosunku pracy. Umowa-zlecenie lub działalność mogą w takiej sytuacji podlegać jedynie dobrowolnemu ubezpieczeniu.
Nieco inaczej wygląda sprawa, kiedy w umowie o pracę nie ma gwarancji minimalnego wynagrodzenia, wtedy ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe zarówno z tytułu stosunku pracy, jak i umowy zlecenia lub prowadzenia działalności.
Podobnie dzieje się w przypadku kobiet pobierających zasiłek macierzyński i dodatkowo pracujących na podstawie umowy o pracę, potrącenia składek dotyczą obu tytułów. Natomiast gdy pozostaje się w stosunku pracy w trakcie urlopu wychowawczego, obowiązują tylko ubezpieczenia z tytułu umowy o pracę.
Zbieg tytułów ubezpieczeń a umowa-zlecenie
Ubezpieczenia z obydwu umów-zleceń wykonywanych jednocześnie są obowiązkowe wówczas, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z umowy, która została zawarta wcześniej, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Tak samo dzieje się w przypadku połączenia umowy-zlecenia z prowadzeniem działalności gospodarczej, z której tytułu odprowadzane są preferencyjne składki a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu, który powstał pierwszy, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.
W sytuacji, gdy umowa-zlecenie zbiega się z prowadzeniem działalności gospodarczej, z tytułu której opłaca się preferencyjne składki, ale podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu, który powstał wcześniej, wynosi co najmniej tyle, ile kwota minimalnego wynagrodzenia, obowiązkowi ubezpieczenia podlega tylko wcześniejszy tytuł. Późniejszy tytuł natomiast upoważnia do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych. Istnieje możliwość zmiany tytułu obowiązkowych ubezpieczeń, jeśli podstawa wymiaru składek z wybranego tytułu wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie.
Jeśli umowa-zlecenie zbiega się z pozarolniczą działalnością i podstawa składek z tytułu umowy zlecenia jest niższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, obowiązkowe są ubezpieczenia z działalności, z umowy-zlecenia zaś dobrowolne. Kiedy natomiast umowa-zlecenie zbiega się z pozarolniczą działalnością, ale podstawa składek z tytułu umowy zlecenia wynosi co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, można wybrać obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń.
Realizowanie umowy-zlecenia w trakcie urlopu wychowawczego skutkuje pobieraniem składek tylko z umowy. Analogicznie, w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego, tylko z zasiłku.
Pozarolnicza działalność gospodarcza
Przypuśćmy, że ktoś prowadzi kilka rodzajów działalności – może wybrać tytuł do ubezpieczenia. Jeśli pozarolnicza działalność ma miejsce w trakcie urlopu wychowawczego, tytułem jest działalność; jeśli zaś w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego, tytułem pozostaje zasiłek.
Zbieg tytułów ubezpieczeń - emerytura lub renta
Emeryt lub rencista, korzystający z polskiego lub zagranicznego systemu ubezpieczenia, który dodatkowo pracuje, reguluje ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy o pracę. Jeśli emeryturze lub rencie towarzyszy umowa-zlecenie, opłaca się ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy-zlecenia lub równoważnej. W sytuacji nakładania się prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z ZUS i prowadzenia działalności gospodarczej działalność jest tytułem do ubezpieczenia społecznego tylko do czasu ustalenia prawa do emerytury. Obowiązek ten nie dotyczy osób, które pobierają rentę rodzinną, wojskową, policyjną lub rolniczą.
Kiedy prowadzenie działalności gospodarczej zbiega się z ustalonym prawem do emerytury lub do renty innej niż z tytułu niezdolności do pracy, można dobrowolnie przystąpić do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności. W przypadku prawa do emerytury lub renty i jednoczesnego prowadzenia innej działalności dopuszcza się dobrowolne przystąpienie do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia tej działalności.
Kiedy występuje zbieżność tytułów ubezpieczeń, to, jakie składki będą obowiązkowe, a jakie dobrowolne, zależy od sytuacji społeczno-ekonomicznej osoby ubezpieczonej. Przy ustalaniu sposobu oskładkowania bierze się pod uwagę między innymi rodzaj zatrudnienia i wysokość zarobków. https://www.zus.pl/pracujacy/system-ubezpieczen-spolecznych-w-polsce/zbieg-tytulow-do-ubezpieczen-spolecznych
