Czym jest oświadczenie woli? Kiedy jest nieważne?

Oświadczenie woli – co to jest?

Oświadczenie woli to w języku prawnym przejaw ludzkiej woli, zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Mówiąc krótko i ludzkim językiem, oświadczenie woli to po prostu wyrażenie zgody. Ważne, aby zgoda ta została wyrażona dobrowolne i zrozumiale.

Oświadczenie woli może zostać wyrażone na różne sposoby – nie tylko pisemnie. Najważniejsze jest to, aby osoba składająca oświadczenie woli wyraziła swoją wolę w sposób dostateczny i była świadoma swojej decyzji. Przykładowo jeśli ktoś nas zmusił do podpisania konkretnej umowy, stosując groźbę lub podstęp, możemy uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, gdyż takie oświadczenie woli jest uznawane za wadliwe.

Jak można złożyć oświadczenie woli?

Oświadczenie woli może zostać złożone w dowolny sposób. Swoją wolę możemy wyrazić słowami, a nawet poprzez skinięcie głowy. Oczywiście, najbezpieczniej jest składać oświadczenie woli na piśmie lub elektronicznie, ale na co dzień niekoniecznie potrzebujemy wszystko zapisywać. Spisując swoją wolę, powinniśmy pamiętać o podpisie osoby wyrażającej wolę. Aby przejaw woli został uznany za oświadczenie woli, musi być wystarczająco zrozumiały dla drugiej strony.

Warto dodać, że nie każda osoba może złożyć oświadczenie woli. Aby móc to zrobić, należy mieć co najmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Innymi słowy, oświadczenie woli mogą składać osoby prawne, osoby fizyczne, które ukończyły 13 lat oraz osoby, które zostały częściowo ubezwłasnowolnione.

A co z osobami, które nie potrafią pisać? Zgodnie z art. 79 Kodeksu cywilnego, osoba niemogąca pisać może złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej, umieszczając na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku osoba przez nią upoważniona zapisuje jej imię i nazwisko oraz składa złoży swój podpis. Jej wolę może również wyrazić osoba upoważniona – wystarczy, że złoży podpis pod dokumentem, a podpis ten będzie poświadczony przez notariusza, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby niemogącej pisać.

Kiedy oświadczenie woli jest wadliwe?

Oświadczenie woli może zostać uznane za wadliwe w wielu przypadkach. Osoba, która z jakichkolwiek powodów nie mogła świadomie lub swobodnie podjąć decyzji, automatycznie złoży wadliwe oświadczenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego zaburzenia czynności psychicznych, nawet jeśli ma charakter przemijający.

Oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru również nie będzie ważne. W przypadku błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli. Jeśli jednak zostało ono złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych jest dopuszczalne, gdy błąd został wywołany przez tę osobę lub gdy wiedziała ona o błędzie i mogła go zauważyć. Wadliwość oświadczenia woli zostanie również uznana, jeśli druga strona wyraziła wolę pod wpływem podstępu lub groźby.

W przypadku błędu lub groźby, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. W razie błędu uchylenie jest możliwe ciągu roku od jego wykrycia, a w przypadku groźby – w ciągu roku od chwili, kiedy ustał stan obawy.

Oświadczenie woli a testament

Testament to nic innego, jak oświadczenie woli spadkodawcy. Testator ma prawo rozrządzić własnym majątkiem na wypadek śmierci. Jeśli testament zawiera wadliwe oświadczenie woli, może zostać unieważniony. Co to oznacza? W przypadku źle sporządzonego testamentu i jego unieważnienia, stosuje się tzw. dziedziczenie ustawowe. Zatem spadku nie otrzymają osoby określone w unieważnionym testamencie, lecz zostanie on przekazany zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.