Przerwy w pracy. Jakie przerwy przysługują pracownikom? Czy są odpłatne?
By móc wyjaśnić, czym jest przerwa w pracy, należy najpierw określić, jak rozumiemy czas pracy. Jest to okres, w którym pracownik zobowiązany jest pozostawać do dyspozycji pracodawcy w wyznaczonym miejscu i czasie. Nie musi być to jednak zawsze siedziba firmy. Przerwy w pracy można podzielić na dwie kategorie – przerwy wliczane oraz niewliczane w czas pracy.
Wszystkie przerwy w pracy przysługujące pracownikom
Pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę przysługują przerwy w pracy, które zależne są od charakteru wykonywanej pracy. Dodatkowe przerwy w pracy otrzymują ponadto uprzywilejowane osoby. W myśl Kodeksu pracy można wyszczególnić następujące przerwy w pracy:
przerwa śniadaniowa,
przerwa dla młodocianych pracowników,
przerwa dla osób niepełnosprawnych,
przerwa na lunch,
przerwa w pracy na karmienie dla matek,
przerwa w pracy przy komputerze,
przerwa z tytułu wykonywania pracy monotonnej, uciążliwej lub szkodliwej.
Uwaga! Kodeks pracy nie wyróżnia dodatkowej przerwy w pracy na papierosa, choć w praktyce wielu pracodawców rozumie nikotynowy nałóg pracowników i zezwala na dodatkowe przerwy z tym związane. Pracownik powinien jednak pamiętać, że jest to kwestia indywidualna!
Przerwy wliczane do czasu pracy. Ile trwają?
Każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę na prawo do przerwy od wykonywania obowiązków służbowych. Poniższe przerwy w pracy wliczane są do standardowego czasu pracy:
przerwa w pracy trwająca piętnaście minut - jest dostępna, jeśli czas pracy wynosi co najmniej 6 godzin na dobę. Uwaga! Długość tej przerwy od pracy nie zmienia się, niezależnie od tego, czy pracownik przepracował 6 czy 8 godzin,
przerwy dla matek karmiących dziecko piersią - przerwa na karmienie jednego dziecka wynosi dwa razy po trzydzieści minut, w przypadku pracownicy karmiącej więcej niż jedno dziecko jest to dwa razy po czterdzieści pięć minut,
przerwa trzydziestominutowa dla pracownika młodocianego, o ile dobowy wymiar jego czasu pracy jest dłuższy niż 4,5 godziny,
przerwa dla osób pracujących w szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia warunkach,
przerwa dla osób wykonujących monotonna pracę (może wywołać stan znużenia) lub mającą z góry ustalone tempo,
piętnastominutowa przerwa na ćwiczenia gimnastyczne dla osób niepełnosprawnych,
przerwa dla osób pracujących przy komputerze - po każdej przepracowanej przed ekranem godzinie zatrudniony może skorzystać z pięciominutowej przerwy.
Uwaga! Przerwa od pracy przy komputerze przysługuje wyłącznie pracownikom, których obowiązki wykonywane przy komputerze nie są przerywane innymi czynnościami. Jedynie pracownicy, którzy spędzają całkowity czas pracy przed ekranem komputera, mają prawo do wykorzystania cogodzinnej pięciominutowej przerwy w pracy.
Dodatkowa przerwa niewliczana do czasu pracy
Niektórzy pracodawcy dają do dyspozycji pracowników dodatkową sześćdziesięciominutową przerwę w pracy. Należy jednak pamiętać, że ta przerwa nie jest wliczana do ogólnego czasu pracy. Dodatkowa przerwa jest bezpłatna.
Pracodawca może wprowadzić maksymalnie jedną dodatkową przerwę w pracy, której czas nie może przekraczać jednej godziny. Osoby, które nie zdecydują się z niej skorzystać, mają prawo do wcześniejszego opuszczenia miejsca pracy. Przerwa w pracy może być określona w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, a także w umowie o pracę lub innym dokumencie świadczącym o nawiązaniu stosunku pracy.
Na co można wykorzystać godzinną przerwę w pracy?
Pracownik może wykorzystać przerwę w pracy na:
spożycie posiłku (tzw. przerwa na lunch),
załatwienie spraw osobistych.
Pracownik może również wykorzystać godzinną przerwę w inny sposób, zgodny z jego potrzebami. Na przykład na gimnastykę lub ćwiczenia relaksujące. Ma również prawo do opuszczenia zakładu pracy w trakcie trwania dodatkowej godzinnej przerwy, pamiętając jednak, by po przerwie od pracy stawić w terminie na miejscu i wrócić do wykonywania czynności służbowych.
