Kategorie budynków w świetle prawa budowlanego
Kategoryzacja budynków to domena prawa budowlanego. Wyróżnia się aż 30 kategorii budynków ze względu na ich sposób użytkowania oraz kubaturę. Informacja, do jakiej kategorii budynek został zaliczony, ma wiele konsekwencji – kształtuje formalności związane z przystąpieniem do użytkowania budynku i opłaty, na przykład za legalizację samowoli budowlanej. Kategorię budynku organy administracji budowlanej zawierają w decyzji o pozwoleniu na budowę.
Kategorie budynków – bez wymaganego pozwolenia na użytkowanie
Dla niektórych kategorii budynków uzyskanie pozwolenia na użytkowanie nie jest wymagane, wystarczy samo zgłoszenie zakończenia prac złożone przez inwestora. Jeśli organ nadzoru budowlanego nie zgłosi sprzeciwu w ciągu 14 dni, można rozpocząć użytkowanie obiektu. W tej grupie znajdują się jednorodzinne budynki mieszkalne (kategoria I), budynki służące gospodarce rolnej, mające charakter produkcyjny, gospodarczy lub inwentarsko-składowy (II), niewielkie obiekty typu domów letniskowych, gospodarczych, garaże do dwóch stanowisk (III). Pozwolenia, o którym mowa powyżej, nie stosuje się też w przypadku dróg publicznych i kolejowych oraz ich elementów (IV, XXV). W tej grupie znajdują się też cmentarze (VI), obiekty związane z transportem i nawigacją wodną (VII, XXI), zbiorniki przemysłowe, np. silosy, elewatory, magazyny paliw i gazów oraz innych chemikaliów (XIX), obiekty lotniskowe (XXIII), sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, gazowe, ciepłownicze, wodociągowe, kanalizacyjne oraz rurociągi przesyłowe (XXVI).
Dla użytkowania obiektów innych kategorii pozwolenie jest wymagane, z wyłączeniem następujących budynków: warsztatów rzemieślniczych, stacji obsługi pojazdów, myjni samochodowych, garaży powyżej dwóch stanowisk, magazynów, a także budynków kolejowych, placów składowych, postojów i parkingów. Wyjątek stanowią też stawy rybne, jazy, wały przeciwpowodziowe, opaski i ostrogi brzegowe oraz rowy melioracyjne.
Kategorie budynków, dla których pozwolenie na użytkowanie jest wymagane
W przypadku pewnych kategorii budynków pozwolenie na użytkowanie jest niezbędne. Wniosek o załatwienie sprawy składa inwestor do właściwej jednostki inspektoratu nadzoru budowlanego. Wśród kategorii dopuszczonych do użytkowania za pozwoleniem znajdują się: • budynki sportowo-rekreacyjne, stadiony, skocznie i wyciągi narciarskie, kolejki linowe, baseny, zjeżdżalnie (kategoria V i XV); • budynki kultury, nauki i oświaty, czyli od kin i teatrów, poprzez szkoły i przedszkola, do laboratoriów i placówek badawczych i ogrodów zoologicznych i botanicznych (IX); • budynki służące do celebrowania kultu religijnego (X); • budynki służby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej, mianowicie szpitale, sanatoria, hospicja, przychodnie, poradnie, stacje krwiodawstwa, a także żłobki, ośrodki pomocy, domy dziecka, schroniska dla bezdomnych oraz hotele robotnicze (XI); • budynki administracji publicznej (XII); • obiekty turystyczne i rekreacyjne (XIV); • budynki biurowe i konferencyjne (XVI); • stacje paliw (XX); • mosty drogowe i kolejowe (XXVIII); • wolno stojące kominy i maszty (XXIX); • obiekty służące do korzystania z zasobów wodnych, np. ujęcia wód morskich i śródlądowych, oczyszczalnie ścieków, stacje uzdatniania wody (XXX).
Oprócz wymienionych kategorii w całości, zasadzie ubiegania się o pozwolenie na użytkowanie podlegają częściowo również poniższe grupy: • kategoria XVII - budynki handlu, gastronomii i usług; • kategoria XVIII - budynki przemysłowe; • kategoria XXII - składowiska odpadów; • kategoria XXIV i XXVII - obiekty gospodarki wodnej.
Prawo budowlane wyszczególnia aż 30 kategorii budynków o różnym przeznaczeniu. Przyznana kategoria ma znaczenie przy załatwianiu formalności kończących budowę, decyduje o konieczności starania się o pozwolenie na użytkowanie bądź o jej braku. Fakt, do jakiej kategorii został zaliczony budynek, wpływa również na wysokość ewentualnych kar budowlanych, naliczanych w sytuacji wykrycia nieprawidłowości (np. działań niezgodnych z ustaleniami pozwolenia na budowę). Kategorie mają więc sens porządkujący, a ponadto ułatwiają sprawowanie kontroli oraz nakładanie sankcji w razie na przykład samowoli budowlanej. Opracowano za pomocą: https://blog.ongeo.pl/kategorie-obiektow-budowlanych
