Umowa o dzieło i umowa zlecenie – podobieństwa i różnice.
Choć z punktu widzenia pracownika, teoretycznie świętym graalem umów jest umowa o pracę, to nie można zapominać o istnieniu innych form zawierania umów. Większość pracujących studentów spotkało się przynajmniej raz w swojej karierze z umową o dzieło lub umową zlecenie. Co warto o nich wiedzieć?
Definicje umowy o dzieło i umowy zlecenie
Zanim będziemy mogli przeanalizować najważniejsze różnice pomiędzy tymi typami umów, należy w pierwszej kolejności zrozumieć, czym są te – wciąż bardzo popularne – formy umów pomiędzy przedsiębiorcą a osobą, która podejmuje jakąś pracę względem niego.
Kwestie związane z formalnościami odnośnie do tych umów są regulowane nie w kodeksie pracy, a w ustawie z dnia 23. kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny. Stąd też między innymi określane są mianem umów cywilnoprawnych. A czym w zasadzie są te umowy?
Umowa zlecenie – zobowiązuje zleceniobiorcę (pracownika) do wykonania pewnej określonej czynności prawnej na rzecz zleceniodawcy. W przypadku umowy zlecenie trzeba zaznaczyć, że zleceniobiorca nie jest odpowiedzialny za ostateczny efekt przedmiotu umowy, a tylko za wykonanie zleconych czynności.
Umowa o dzieło – w tym przypadku osoba zlecająca dzieło zobowiązuje osobę przyjmującą zlecenie do wykonania określonego dzieła w zamian za ustalone wcześniej wynagrodzenie. Kluczowe w przypadku umowy o dzieło jest ‘stworzenie’ czegoś – np. przedmiotu codziennego użytku.
Podobieństwa w umowie o dzieło i umowie zlecenie
Pierwszą rzeczą, która narzuca się, kiedy rozmawiamy o umowach cywilnoprawnych jest to, że obie z kilku powodów nazywane są ‘śmieciówkami’, co ma oddawać ich charakter względem pracownika – a w zasadzie zwracać uwagę na rzeczy, których te umowy nie gwarantują stawiając pracownika w gorszej sytuacji na przyszłość (teoretycznie). Ale po kolei. Cechami wspólnymi umowy zlecenie i umowy o dzieło jest:
Brak przywilejów i praw pracowniczych – w przypadku umów o dzieło i umów zlecenie wykonawcy i zleceniobiorcy nie posiadają praw i przywilejów pracowniczych, bo de facto pracownikami nie są. Osobom pracującym na umowie zlecenie czy o dzieło nie przysługują np. płatne urlopy.
Brak przymusu pracy w wyznaczonych warunkach – choć wielu pracodawców dość swobodnie interpretuje przepisy kodeksu cywilnego, tak teoretycznie w przypadku umów zlecenie i umów o dzieło nie ma możliwości nałożenia na pracownika ram określających miejsce i czas wykonywania zlecenia. Szczególnie w przypadku umowy o dzieło, która nazywana jest często umową rezultatu – co oznacza, że wykonawca rozliczany jest na podstawie skończonego dzieła.
Adresat umowy – teoretycznie adresatami umów zlecenie i umów o działo są te same grupy osób. Takie które posiadają ubezpieczenie, inne źródło utrzymania (opłacające składki emerytalne), czy wykonujące wolne zawody – umowa może być wszak zawarta pomiędzy zleceniodawcą a wykonawcą posiadającym zdolność do czynności prawnych.
Różnice w umowie zlecenie a umowie o dzieło
Skoro omówiliśmy najważniejsze podobieństwa pomiędzy umowami o dzieło i umową zlecenie warto pochylić się nad różnicami pomiędzy nimi. Jakie są najbardziej istotne różnice?
Wynagrodzenia – w przypadku umowy o dzieło wynagrodzenie jest obligatoryjne, natomiast nie jest obwarowane kwestiami płacy minimalnej, jeśli nie zostanie ono wprost wskazane w umowie to stosowane powinno być wynagrodzenie standardowe wyliczone np. na podstawie średniej krajowej za dane dzieło/przedmiot/usługę. W przypadku umowy zlecenie, wynagrodzenie zazwyczaj jest wpisane w umowę, choć nie musi być. Jeśli jednak się pojawia – wówczas obowiązuje stawka minimalna która w 2020 wynosiła 17zł brutto za godzinę.
Składki – w przypadku umowy zlecenie potrącane są składki ZUS wysokość potrąceń uzależniona jest jednak od tego, czy zleceniobiorca posiada inne ubezpieczenia wynikające ze statusu studenta lub umowy o pracę czy nie. W przypadku umowy o dzieło – ta nie podlega składkom na ubezpieczenie zdrowotne ani żadnym składkom z pakietu socjalnego. W związku z tym powstają różnice w dostępie do pomocy medycznej i socjalnej. Osoby zatrudnione w ramach umowy zlecenie, które dobrowolnie opłacają składki chorobowe mają prawo do opieki zdrowotnej także w przypadku opieki specjalistycznej, w przypadki nieopłacania tych składek korzystać mogą tylko z opieki gwarantowanej przez POZ. W przypadku osób wykonujących tylko umowę o działo, bez jakichkolwiek innych źródeł dochodu czy oskładkowania – te upoważnione są tylko do korzystania z opieki gwarantowanej przez POZ.
Podsumowując
Zarówno umowa o dzieło, jak i umowa zlecenie są umowami cywilnoprawnymi, które w założeniu kierowane są do osób ubezpieczonych, posiadających inne źródło dochodów lub przedstawicieli wolnych zawodów. To co je różni, to kwestie związane przede wszystkim ze składkami ZUS czy prawiem do opieki socjalnej.
Czy słusznie nazywane są śmieciówkami – na to pytanie nie można odpowiedzieć jednoznacznie twierdząco lub przecząco. Niemniej jednak nadużywanie tych rodzajów umów przez niektórych pracodawców z całą pewnością się do tego przyczyniło.
Bibliografia
https://www.zadluzenia.com/umowa-zlecenia-a-umowa-o-dzielo/
https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-umowa-zlecenie-a-umowa-o-dzielo
https://asystentbhp.pl/umowa-o-dzielo-a-umowa-zlecenia-roznice-i-podobienstwa/
https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-umowa-o-dzielo-umowa-zlecenie-podobienstwa-roznice
