Prawo do urlopu wypoczynkowego. Kiedy zleceniobiorca może wziąć wolne?
Umowy cywilnoprawne, czyli umowa zlecenie oraz umowa o dzieło, nie oferują takich samych przywilejów jak klasyczna umowa o pracę. Wynika to z faktu, że umowy cywilnoprawne podlegają prawom Kodeksu cywilnego, natomiast umowy o pracę reguluje Kodeks pracy. Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia nie posiadają wyznaczonego miejsca wykonywania obowiązków, określonego wymiaru czasu pracy ani nie realizują zadań pod bezpośrednim nadzorem przełożonego. Niewątpliwie zleceniobiorcy cieszą się większą swobodą świadczenia usług niż osoby pozostające na etacie, jednak są jednocześnie pozbawione szeregu praw pracowniczych, na przykład prawa do urlopu wypoczynkowego i dodatkowych dni wolnych. Wiele osób zastanawia się, czy w trakcie zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia mogą jednak korzystać z odpłatnych przerw w pracy?
Czym się charakteryzuje umowa zlecenie?
Umowa zlecenie stanowi zobowiązanie do wykonania w sposób staranny i niewadliwy określonej czynności lub szeregu czynności przez przyjmującego zlecenie (zleceniobiorcy) na rzecz dającego zlecenie (zleceniodawcy). Istotą umowy zlecenia jest brak charakterystycznej dla umowy o pracę zależności od przełożonego i konieczności pozostawania w jego dyspozycji. Wykonującemu zlecenie przysługują jedynie takie uprawnienia, jakie zostały zapisane w treści zawartej umowy. Może on uzyskać różne przywileje, ponieważ istnieje duża dowolność konstruowania umów cywilnoprawnych.
Umowę zlecenie sporządza się w formie pisemnej i należy w niej zawrzeć opis powierzonych zleceniobiorcy czynności wraz z zakresem jego odpowiedzialności, termin realizacji umowy, informacje odnośnie do wynagrodzenia i sposobu jego zapłaty, ustalenie, która ze stron dostarcza materiały niezbędne do wypełnienia zlecenia. Jeżeli strony zawarły dodatkowe ustalenia, koniecznie muszą się one znaleźć w treści umowy. Dotyczy to między innymi prawa do odpłatnych dni wolnych od pracy.
Odpłatna przerwa w pracy
O ile w przypadku stosunku pracy prawo do płatnego urlopu jest zagwarantowane zapisem w Kodeksie pracy, o tyle w przypadku umowy zlecenia zleceniobiorca może korzystać z odpłatnej przerwy w pracy, jeśli w umowie ze zleceniodawcą widnieje stosowne ustalenie. Innymi słowy, aby wziąć wolne i nie stracić na tym finansowo, trzeba zadbać o zapis umowny dotyczący odpłatności za czas, kiedy nie wykonuje się zlecenia. Nie będzie to jednak odpłatny urlop, gdyż ten należy się tylko w ramach umowy o pracę, lecz odpłatna przerwa, która nie pociągnie za sobą obniżenia wynagrodzenia. Oczywiście wymiar tej przerwy może być różny i zależy od indywidualnych ustaleń pomiędzy zleceniobiorcą a zleceniodawcą – zapis może wprowadzać odgórną liczbę dni wolnych lub konieczność każdorazowego wnioskowania o tzw. urlop do zleceniodawcy. Warto dobrze rozważyć taką opcję przed podpisaniem umowy cywilnoprawnej, zwłaszcza angażującej pracownika na długi okres.
Jak przekształcić umowę zlecenie w umowę o pracę?
Zdarzają się sytuacje, kiedy praca w ramach umowy zlecenia nosi cechy stosunku pracy, to znaczy odbywa się w określonym miejscu, wymiarze czasu oraz pod nadzorem przełożonego. Wówczas zleceniobiorca może wnieść powództwo do sądu pracy o zmianę umowy zlecenia na umowę o pracę. Jeśli sąd przychyli się do wniosku, wówczas pracownik ma prawo zażądać ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, wynagrodzenia za nadgodziny etc.
Zatem dopóki zleceniobiorca wykonuje swoje zadania w ramach cywilnoprawnej, może mu przysługiwać odpłatna przerwa w pracy, ale tylko pod warunkiem, że w umowie znajduje się odpowiedni zapis. Prawo do urlopu w rozumieniu Kodeksu pracy pozostaje natomiast przywilejem osób zatrudnionych na umowę o pracę.
W związku z powyższym, gdy zleceniobiorca zamierza korzystać z dni wolnych nieobniżających wynagrodzenia, na przykład wybrać się na wycieczkę, planowany zabieg czy po prostu odpocząć od obowiązków, musi uzgodnić ze swoim przełożonym zawarcie takiej informacji w treści umowy zlecenia. Warto negocjować warunki umów cywilnoprawnych, ponieważ istnieje duża dowolność w zakresie tworzenia ich treści.
