Jakie urlopy przysługują pracownikowi?
Zasady urlopu wypoczynkowego
Podstawowym urlopem, przysługującym każdej osobie zatrudnionej na umowę o pracę, jest urlop wypoczynkowy. Ilość dni urlopowych uzależniona jest od stażu pracy. W przypadku osoby zatrudnionej na pełen etat mającej na koncie do 10 lat stażu jest to 20 dni w roku kalendarzowym, natomiast powyżej 10 lat stażu, jest to 26 dni w roku kalendarzowym. Dobrą informacją jest fakt, że do stażu pracy wliczane są również okresy nauki. Według Kodeksu pracy pracownik może wykorzystać cały urlop wypoczynkowy w jednym ciągu, ale nie musi. Jedna z jego części natomiast nie powinna być krótsza niż 14 dni. Za urlop wypoczynkowy pracownikowi przysługuje pełne wynagrodzenie, tak jakby w dni wolne standardowo pracował. Urlop wypoczynkowy to jedno z ważniejszych praw regulowanych przez Kodeks pracy. Nie ma możliwości zrzeczenia się go, a niewykorzystane dni przechodzą na kolejny rok kalendarzowy.
Zgodnie z Kodeksem pracy pracownikowi, który po raz pierwszy w danym roku kalendarzowym podjął pracę, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego z upływem każdego następnego miesiąca pracy, w wysokości 1/12 wymiaru, który przysługuje mu po przepracowaniu roku. W przypadku osób, które nie są zatrudnione na pełen etat, urlop wylicza się proporcjonalnie.
Wnioskowanie o urlop wypoczynkowy powinno odbyć się z wyprzedzeniem, za pomocą wniosku pisemnego złożonego do pracodawcy lub przełożonego, z uwzględnieniem informacji o terminie wnioskowanego urlopu. Pracodawca nie ma obowiązku wyrażać zgody na odbywanie urlopu w terminie wskazanym przez pracownika, jednak z chwilą podania do wiadomości pracowników harmonogramu urlopowego na kolejny rok, staje się on wiążący dla obu stron. Zmiany mogą zajść tylko w szczególnych przypadkach, chyba że obie strony wyrażą zgodę na zmianę terminu, wówczas szczególne przypadki nie muszą zachodzić.
Zasady urlopu na żądanie
Bez względu na godzinowy wymiar zatrudnienia pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę przysługują 4 dni w roku kalendarzowym urlopu na żądanie. Nie jest to jednak urlop dodatkowy do wypoczynkowego, ale pobierany z jego puli. Z uwagi na fakt, że urlop na żądanie udzielany jest z powodu sytuacji nagłych, nie ma konieczności informowania o nim z wyprzedzeniem. Konieczne jest jednak, by poinformować pracodawcę lub przełożonego o konieczności pobrania urlopu na żądanie najpóźniej w dniu, w którym urlop ten ma się rozpocząć, przed przystąpieniem do obowiązków pracowniczych. Nie ma też oficjalnego dokumentu, który należy w tym przypadku złożyć. Pracodawcę można bowiem poinformować za pomocą sms-a, maila lub przez telefon. Pracodawca może odmówić urlopu na żądanie, ale tylko w przypadku wyjątkowych okoliczności związanych z zagrożeniem dobra mienia pracodawcy lub całej firmy.
Zasady urlopu bezpłatnego
Pracownik ma prawo do wystąpienia z wnioskiem o urlop bezpłatny i, co ważne, ten urlop może odbywać się wyłącznie na wniosek pracownika. Nie ma możliwości, by pracodawca nakazał pracownikowi taki urlop np. z powodu złej sytuacji w firmie. Urlop bezpłatny traktowany jest jako przerwa w wykonywaniu pracy. Nie jest więc liczony do stażu pracy, a za okres jego trwania pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Pracownik w składanym wniosku nie ma obowiązku podawania uzasadnienia chęci skorzystania z takiej formy urlopu, natomiast pracodawca nie musi urlopu zaakceptować i również nie ma obowiązku uzasadniać swojej decyzji. Czas trwania urlopu bezpłatnego nie jest limitowany. W przypadku korzystania z bezpłatnego urlopu dłużej niż miesiąc, urlop wypoczynkowy ulega skróceniu o 1/12 za każdy miesiąc.
Zasady urlopu macierzyńskiego
Jest to szczególny rodzaj urlopu, którego długość uzależniona jest od liczby urodzonych dzieci w trakcie jednego porodu. W przypadku najczęściej występującej sytuacji, tj. urodzenie jednego dziecka podczas jednego porodu, przysługuje 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Jest to urlop służący regeneracji matki po porodzie i opiece nad dzieckiem, nie można więc z niego zrezygnować. Urlop macierzyński jest obowiązkowy, ale – tylko w wymiarze 14 tygodni! Po tym czasie matka może wrócić do pracy, a resztę urlopu może wykorzystać ojciec. Należy jednak pamiętać, że rodzice nie mogą jednocześnie przebywać na urlopie macierzyńskim i tacierzyńskim.
